| |
Ulice Saskiej Kępy
Nazwy ulic Saskiej Kępy, powstałe w większości w okresie
międzywojennym, pochodzą, co widać w załączonym spisie, od nazw państw
nawiązując do projektowanych terenów wystaw międzynarodowych w sąsiedztwie. Są
też śladem polityki po pierwszej wojnie światowej i panującego patriotycznego
nastroju np. Lotaryńska, Finlandzka, Bajońska, Rapperswilska. Widać jak bardzo
wtedy lubiliśmy Francję: Francuska, Paryska, Wersalska, Alzacka, Lotaryńska.
Czasem pochodzą od nazw miast i miasteczek polskich, ale nie bardzo wiem
dlaczego właśnie tych, a nie innych: Wąchocka, Zakopiańska, Kryniczna,
Katowicka, Szczuczyńska, Złoczowska itd.
Nazwy nadano przed wojną ulicom na terenie od Wisły do ulicy Międzynarodowej i
Kanału Wystawowego oraz ulicy Ateńskiej.
Ulice na wschód od Ateńskiej wytyczono i nazwano już po wojnie. Nazwy powojenne,
wszystkie pochodzące od nazw państw, są również odbiciem ówczesnych sympatii
politycznych np. Kubańska, Libijska, Bułgarska, Rumuńska.
Ulice nieistniejące, a planowane przed wojną
zaznaczono na niebiesko.
Ulice powstałe po wojnie zaznaczone są czcionką pochyłą.
Ulica Adampolska
Nazwa upamiętnia Adampol (właściwie Polonezköy), miejscowość w Turcji założoną
przez Polaków, emigrantów po powstaniu listopadowym w roku 1842. Do dziś
mieszkają tam jeszcze ich potomkowie. Telewizja dość często pokazuje krótkie
reportaże z Adampola, który został tak nazwany na cześć Adama, ale czy
Mickiewicza czy księcia Czartoryskiego? Do 1883 roku była własnością księży
lazarystów, a potem aż do 1968 rodziny Czartoryskich.
Adampolska wg przedwojennych planów miała być dłuższa i dochodzić do
Międzynarodowej, dziś jest tam tylko przejście podwórkami.
Ulica Afrykańska
Tu wyjątkowo uczczono cały kontynent. Nazwa
nadana uchwałą Rady Narodowej nr 24 z dnia 14.V.1970 roku.
Ulica Algierska
Nadana uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy
nr 96 z dnia 27.II.1984 roku.
Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna,
stolica - Algier. Niepodległość proklamowana w 1962 roku.
Ulica Alzacka
Przykład nazwy nawiązującej do nowego porządku w Europie po I wojnie. Główne
miasto Alzacji to Strasburg. W 1648 wcielona do Francji, w 1871 do Niemiec, po
pierwszej wojnie światowej po Traktacie Wersalskim w 1919 do Francji. Patrz:
Lotaryńska.
Ulica Angorska (ulica Turecka jest blisko
Belwederskiej i Chełmskiej)
Nazwa pochodzi od stolicy Turcji Ankary, która przez stulecia nazywała się
Angora (1361-1930), a gdy była stolicą starożytnej Frygii nazywała się Ankyra.
Ulica Arabska
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 24 z
dnia 14.V.1970 roku.
Ulica Argentyńska -
ulica powojenna, patrz ulica Haska.
Ulica Ateńska (jest niedaleko Grecka).
Na przedwojennych planach jest ostatnią ulica wytyczoną na południu Saskiej
Kępy. Dalej, aż do Wału Szwedzkiego przed lotniskiem na Gocławiu długo były
jeszcze pola kapusty.
Ulica Bajońska
Upamiętnia pierwszy oddział polski sformowany we Francji podczas I wojny
Światowej w Bajonnie, nazywany legionem bajońskim, a jego żołnierze bajończykami.
Bajończycy zostali wcieleni do 1 pułku Legii Cudzoziemskiej, uczestniczyli w
walkach pod Reims (listopad 1914), Arras (maj 1915), Suchez (czerwiec 1915). W
1917 ok.50 pozostałych przy życiu wstąpiło do Armii Polskiej we Francji.
(Bayonne - miasto portowe w południowo-zachodniej Francji nad Atlantykiem
blisko granicy hiszpańskiej).
Są jeszcze sumy bajońskie – ale to inna historia.
Ulica Berezyńska
Ulica związana z postacią księcia Józefa Poniatowskiego - patrona mostu,
upamiętniająca Berezynę – dopływ Dniepru (587 km dł.), gdzie pod Studzianką w
1812 roku przeprawiała się armia cesarza Napoleona I w czasie odwrotu spod
Moskwy (znana jako bitwa nad Berezyną).
Ulica Berneńska
Upamiętnia Berno stolicę Szwajcarii.
Patrz też: Genewska, Rapperswilska.
Ulica Brukselska.
(Czytaj więcej)
Ulica Brazylijska
Ulica powstała wraz z osiedlem dookoła. Nazwa
nadana uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy nr 28 z dnia 24.XI.1961 roku.
Ulica Bułgarska - ulica powojenna, patrz
ulica Haska.
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 75 z dnia 16.V.1963
Ulica Czeska
Sądząc z czasu powstania powinna się nazwać Czechosłowacka.
Ulica Dąbrowiecka
Wg pierwotnych planów miała przebiegać od ul. Zwycięzców do ulicy Walecznych,
dopiero po wojnie zbudowana w 1951 r. szkoła odcięła ją od ulicy Zwycięzców.
Ulica Dąbrówki (? - 977)
Jedna z ulic poświeconych sławnym polskim władczyniom (jest jeszcze ulica Wandy
–„co nie chciała Niemca”, Królowej Aldony - żony Kazimierza Wielkiego, która
naprawdę była Litwinką i wniosła w posagu uwolnienie wielu tysięcy jeńców
polskich z niewoli litewskiej).
Dąbrówka była żoną Mieszka I, którego poślubiła w 965 roku, matką Bolesława
Chrobrego. Wniosła do Polski Chrześcijaństwo. Inne wersje imienia tej czeskiej
księżniczki to Dobrawa, Dubrawa, Dubrawka. Prawdopodobnie miała też córkę
Świętosławę (Świetosławę, inaczej Sygrydę, Storradę, która jednak mogła być wg.
niektórych historyków ciotką Bolesława Chrobrego), żonę króla Duńskiego Eryka i
potem króla Norweskiego Swena, a matkę Knuta Wielkiego, króla Danii i Anglii.
Ulica Drezdeńska
Przed wojną planowana jako równoległa do Lizbońskiej i o równej z nią długości.
Dziś mała uliczka po drugiej stronie ulicy Saskiej.
Na Saskiej Kępie musiała być Drezdeńska, przecież to stolica Saksonii.
Ulica Egipska
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 24 z
dnia 14.V.1970 roku.
Ulica Elsterska
Ulica związana z postacią księcia Józefa Poniatowskiego - patrona mostu,
upamiętniająca bitwę pod Lipskiem. W czasie tej bitwy w 1813 zginął w nurtach
Elstery książę Józef Poniatowski . Rzeka Elstera Biała jest prawym dopływem
Soławy (247 km dł.). Według pierwotnych przedwojennych planów ulica Elsterska
miała odchodzić promieniście od ronda jako piąta ulica.
Ulica Estońska
Nazwa upamiętniała uzyskanie zgodnie z Traktatem Wersalskim po I Wojnie
Światowej niepodległości przez Estonię (podobnie jak Łotwa i Finlandia, które
też „dostały” swoje ulice, Litwa miała ją już wcześniej w Śródmieściu).
Ulica Finlandzka
Nazwa upamiętniała uzyskanie zgodnie z Traktatem Wersalskim po I Wojnie
Światowej niepodległości przez Finlandię (podobnie jak Łotwa i Estonia, które
też „dostały” swoje ulice).
Ulica Francuska
Powstała w 1925 roku i dopiero w latach trzydziestych zaczęto ją zabudowywać,
ale długo komunikacja odbywała się tylko Wałem Miedzeszyńskim, gdyż Francuska w
okolicy obecnego Ronda Waszyngtona zatarasowana była domem, którego właściciel
nie zgadzał się na wykup./więcej/
Ulica Galijska
Ulica istniejąca tylko teoretycznie. Jest na planach, ma tabliczkę z nazwą, ale
przebiega przez zamknięte podwórko półokrągłego budynku przy Rondzie Waszyngtona
od alei Waszyngtona do ulicy Lipskiej.
Galia to rzymska Gallia, nazwa terenów zamieszkiwanych w starożytności przez
plemiona celtyckie (tereny obecnej Francji, Belgii, pół.Włoch).
Ulica Genewska (nie ma w Warszawie ulicy
Szwajcarskiej, jest tylko Dolina Szwajcarska). Była i jest w dwu kawałkach. Dziś
dzieli ją Trasa Łazienkowska, a przedtem pola. Jeszcze bezpośrednio przed
zbudowaniem trasy był tam znakomity ogrodnik u którego można było kupić kwitnąca
różę w doniczce (nie miniaturkę jak teraz, ale wielki kwiat na króciutkiej
łodyżce, z osobowością jak z „Małego Księcia”)
Patrz też Teherańska.
Ulica Grecka -
ulica powojenna, patrz ulica Haska.
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 75 z
dnia 16.V.1963
Ulica Gruzińska - ślad po nadziejach na
oderwanie Gruzji od ówczesnego ZSRR.
Ulica Haska,
nieistniejąca ulica, planowana przed wojną jako równoległa do Rapperswilskiej (w
jej planowanym a nie obecnym przebiegu), od alei Stanów Zjednoczonych do
połączenia z ulicą Genewską. Haska z Rapperswilską tworzyłyby zupełnie inny niż
obecny układ komunikacyjny w tej okolicy.Obecny jest z trudem przejezdny.
Ulica Holenderska
Ulica powstała po zbudowaniu szpitala
dziecięcego przy ulicy Niekłańskiej zmieniającego planowany pierwotnie układ
ulic w tym rejonie. Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 4 z dnia 31.III.1960
roku.
Ulica Indyjska
– ulica powojenna, patrz ulica Haska.
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 75 z
dnia 16.V.1963
Ulica Irlandzka
To znamienne, że jest ulica Irlandzka, a nie ma Brytyjskiej ani Angielskiej.
Ulica Jakubowska
Jedna z najstarszych ulic, powstała przed I wojną światową obok przyczółka
budowanego mostu przez Wisłę. Jak pisze Jerzy Kasprzycki w „Korzeniach miasta”
na centralnym wówczas miejscu Saskiej Kępy, na skrzyżowaniu najkrótszych dróg na
Pragę i Kamionek czyli obecnych Łotewskiej i Jakubowskiej działali żydowscy
pośrednicy handlu nieruchomościami. Nazywano ich ogólnie „Jakubowiczami”, choć
mieli różne nazwiska. Z latami zatarła się o nich pamięć. Już w latach
dwudziestych ulica nazywała się oficjalnie Jakubowska. Najwcześniejsze domy po I
wojnie światowej budowano właśnie na Jakubowskiej i w jej okolicach.
Ulica
Jarzębskiego
nieistniejąca ulica, planowana przed wojną, będąca jakby przedłużeniem Alfreda
Nobla, od ulicy Zwycięzców do również nieistniejącej ulicy Kopenhaskiej (mniej
więcej tam gdzie obecnie Kubańska).
Ulica Kanadyjska
- ulica powojenna, patrz ulica Haska.
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 75 z
dnia 16.V.1963
Ulica Katowicka
Jedna z serii ulic „od miast polskich”.
Ulica
Kopenhaska
nieistniejąca ulica, planowana przed wojną, pomiędzy Saską a ulicą Strykowską,
tak jakby Kubańska tylko krótsza.
Ulica Koreańska
- ulica powojenna, patrz ulica Haska.
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 75 z
dnia 16.V.1963
Ulica Królowej Aldony (Aldona Anna
1309/10 – 1339, córka Wielkiego Księcia Litewskiego Giedymina, pierwsza żona
Kazimierza Wielkiego, ciotka Jagiełły).
Ulica królowej, która wniosła w posagu 24
tysięcy jeńców polskich uwolnionych z niewoli litewskiej. Aldona i
Kazimierz mieli 2 córki: Elżbietę wydaną za Bogusława V księcia słupskiego i
Kunegundę wydana za mąż za Ludwika księcia bawarskiego. Wnuczka ich Elżbieta
(córka Elżbiety) wyszła za mąż, mając 18 lat, za cesarza rzymskiego Karola IV i
w czasie wielkiego zjazdu gości na wesele wyprawiane w Krakowie w 1363 roku
przez dziadka odbyła się słynna uczta u
Wierzynka. Elżunia była czwartą żoną 47-letniego cesarza, a słynęła
podobno z wielkiej siły łamiąc na pokaz podkowy (chyba jednak słabsze niż
dzisiejsze).Jej z kolei dzieci to: Zygmunt Luksemburczyk, z którym Polska miała
kłopoty i Anna, która wychodząc za mąż za Ryszarda II Plantageneta została
królową Anglii.
Jedna z ulic poświeconych sławnym polskim władczyniom (jest jeszcze Wandy i
Dąbrówki).
/Więcej/
Ulica Kubańska
Nadana uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy
nr 28 z dnia 24.XI.1961 roku.
Nazwę Kuba nosi i wyspa na morzu Karaibskim i
państwo na tej wyspie – Republika Kuba. Wyspa odkryta była w 1492 r przez
Kolumba, do roku 1898 była posiadłością hiszpańską, a od 1902 niepodległa. W
1959 roku w wyniku przewrotu dokonanego przez Fidela Castro wkroczyła na drogę
budownictwa socjalistycznego i kroczy do dziś.
Ulica Libijska
Nadana uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy
nr 96 z dnia 27.II.1984 roku.
Ulica Lipska
Ulica związana z postacią księcia Józefa Poniatowskiego - patrona mostu,
upamiętniająca bitwę pod Lipskiem. W czasie tej bitwy w 1813 zginął w nurtach
Elstery książę Józef Poniatowski .Obecnie w Lipsku rzeki nie widać, płynie
gdzieś kanałami.
Ulica Lizbońska ( nie na w Warszawie
ulicy Portugalskiej).
Zabudowana po wojnie, ale zaplanowana przed wojną, miała być jedna z czterech
równoległych ulic pomiędzy ulicą Saska a ulicą Koalicyjną (teraz mniej więcej
okolice ulicy Afrykańskiej). Miały to być kolejno ( od strony Stanów
Zjednoczonych) Białogrodzka (tak nazywano kiedyś Belgrad), Lizbońska,
Drezdeńska, Madrycka.
Ulica Londyńska ( nie na w Warszawie
ulicy Angielskiej ani Brytyjskiej).
Pierwotnie miała być dużo dłuższa, bo nie miała kończyć się na ulicy Zwycięzców
tylko przebiegać łukiem aż do Saskiej, nie miało za to być tutaj ulicy
Brazylijskiej( powstała wraz z nowym osiedlem).
Ulica Lotaryńska
Przykład nazwy nawiązującej do owego porządku w Europie po I wojnie Światowej i
Traktacie Wersalskim. Lotaryngia od XV wieku związana z Francja ( w latach
1736-1766 zarządzał tym księstwem Stanisław Leszczyński, były król Polski, teść
króla Francji Ludwika XV od roku 1725 gdy jego córka Maria została królową
francuską), po wojnie francusko-pruskiej w roku 1871 częściowo znalazła się w
Niemczech, po I Wojnie Światowej wróciła tak jak i Alzacja do Francji.
Przed wojną planowana od ul. Wersalskiej do Saskiej, przedłużeniem jej byłaby
Lizbońska.
Ulica Łotewska
Nazwa upamiętniała uzyskanie zgodnie z Traktatem Wersalskim po I Wojnie
Światowej niepodległości przez Łotwę (podobnie jak Finlandia i Estonia, które
też „dostały” swoje ulice).
Ulica Marokańska
Nadana uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy
nr 96 z dnia 27.II.1984 roku.
Ulica Meksykańska
Nadana uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy
nr 28 z dnia 24.XI.1961 roku.
Ulica Międzynarodowa
Ślad po projektach wystaw międzynarodowych na Saskiej Kępie i w jej pobliżu.
Wzdłuż ulicy biegnie Kanał Wystawowy.
Ulica Niekłańska
Według przedwojennych planów miała być krótsza, tylko do Angorskiej i troszkę
inny przebieg (uchwała nr 68 Rady m.st. Warszawy z dn.14.V.1928).
Obecny przebieg ustalono 24.XI.1961 roku tak jak i Peszteńskiej, Nobla.
Niekłań Wielki – wieś w gminie Stąporków nad rzeką Czarną w woj.świetokrzyskim,
w 1998 roku liczyła 840 mieszkańców.
Ulica Alfreda Nobla (1833-1896)
Ulica poświęcona szwedzkiemu chemikowi i przemysłowcowi, wynalazcy dynamitu
(1866). Alfred Nobel jest fundatorem nagród swego imienia.
Ulica Nubijska
Nazwa nadana uchwałą Rady Narodowej nr 24 z
dnia 14.V.1970 roku.
Nubia to kraina historyczna (płd.Egipt i Sudan)
obejmująca dolinę Nilu od 1 do 4 katarakty. Dzieliła się na Nubię Dolną od 1 do
2 katarakty, obecnie teren zalany przez jezioro Nasera i Nubię Górną od 2 do 4
katarakty na Nilu.
W latach 1958-1964 miała miejsce międzynarodowa
akcja ratowania zabytków Nubii w związku z budową tamy w Assuanie i
projektowanym zalaniu terenów Dolnej Nubii. Akcja odbywała się pod patronatem
UNESCO przy udziale Polski i w jej wyniku Polska stała się jednym z głównych
ośrodków nubiologicznych w świecie. Polska prowadziła wykopaliska i badania w
tak znanych dzisiaj miejscowościach jak: Farras, Dongola, Dabod, Abu Simbel .W
Muzeum Narodowym w Warszawie mamy przepiękna kolekcję fresków z Farras, a wśród
nich piękną Świętą Annę, która stała się logo muzeum.
Ulica Nurska
Pierwszy raz w nazewnictwie ulic Warszawy pojawia się w 1921 roku ale nie na
Saskiej Kępie, a na osiedlu Czarny Dwór. W 1933 roku na planie Warszawy już jest
tu gdzie dzisiaj. Skąd pochodzi na razie nie wiem, jest nad Bugiem wieś Nur,
może to właśnie ten Nur.
Ulica Obrońców
Wg pierwotnych planów miała jak siostrzane ulice tzn. Walecznych i Zwycięzców
dochodzić do ul. Międzynarodowej, nawet planowana budowa kościoła nie miała
tego zniweczyć – kościół byłby na osi ulicy jak np. na placu Trzech Krzyży, a
ulica biegłaby dalej, został jednakże po zbudowaniu szpitala dziecięcego w 1959
r. tylko „szczątek pieszy” do Niekłańskiej.
Ulica Paryska
Jest Francuska, to jest i Paryska.
Ulica Peszteńska
Wg przedwojennych planów miała przebiegać od ul. Angorskiej do ulicy Zwycięzców
tak jak ul. Niekłańska. Ulica Węgierska jest na Ochocie koło pl.Narutowicza.
Przymierza plac
nazywa się Przymierza prawdopodobnie dlatego, że
w okresie 20-lecia
międzywojennego dużo bardziej zwracano uwagę na czystość języka niż dzisiaj.
Nazwy ulic na Saskiej Kępie nawiązują często do Traktatu Wersalskiego, który był
skutkiem zwycięstwa aliantów w I Wojnie Światowej. "Przymierze" jest
nawiązaniem do Antanty i jej zwycięstwa w I Wojnie Światowej, dzisiaj, jak
napisał do nas pan Maciej Powaga, byłby to plac Aliantów. Zgadzam się z taką
interpretacją. Jeszcze raz dziękuję za list, który pozwolił uzupełnić ten wykaz.
Ulica Radziłowska
Obecnie ulica ma kształt litery T z dłuższym znacznie daszkiem niż nóżka, w
dodatku daszek jest zabudowany tylko z jednej strony i nie jest przejezdny.
Przed wojną planowano, ze ulica przebiegać będzie od Zakopiańskiej na wschód aż
do ulicy Wandy (Uchwała z dnia 2.VII.1931 roku).
Ulica Rapperswilska
od nawy miasta Rapperswil w Szwajcarii w kantonie Sank Gallen nad jeziorem
Zurychskim. Ok. 1200 roku powstała tam koło zamku osada. Od 1415 roku Rapperswil
był miastem w Rzeszy, a od 1458 w Związku Szwajcarskim.
W. N. Plater założył tam, w średniowiecznym zamku w 1869 roku Muzeum Narodowe
Polskie zawierające pamiątki i materiały dotyczące emigracji, polskie dzieła
sztuki i m.in. bogate zbiory mickiewiczianów, które zostały oddane na własność
narodowi w 1881. Materiały te sprowadzono w 1927 r. do Polski do Warszawy do
Muzeum Narodowego i Biblioteki Narodowej, niestety najwartościowsze spłonęły w
1939 r. i 1944 r. lub zostały rozgrabione.
Rapperswilska planowana była jako ulica znacznie większa i przejezdna, od al.
Stanów Zjednoczonych do ulicy Brukselskiej, na wschód od niej miała przebiegać
ulica Haska.
Ulica Rumuńska
- ulica powojenna, patrz ulica Haska.
Nazwę tę pierwszy raz znaleźć możemy w
Warszawie w spisie ulic z 1926 roku, ale w 1933 jej nie ma. Nazwa obecnej ulicy
nadana jest uchwałą Rady Narodowej nr 75 z dnia 16.V.1963
Ulica Rzymska (ulica Włoska jest
niedaleko ulicy Dolnej).
Ulica Saska
W tym przypadku nazwa pochodzi od Saskiej Kępy.
Ulica
Strykowska
nieistniejąca ulica, planowana przed wojną, jakby przedłużenie ul. Jana Styki aż
do al. Stanów Zjednoczonych. (Stryków nad Moszczenicą, prawa miejskie uzyskał w
1394, w latach 1870-1923 był ich pozbawiony, od początku XX wieku ośrodek
Mariawitów).
Stanów Zjednoczonych aleja
Zaprojektowana od początku jako szeroka aleja, która kończyła się odchodzącą w
lewo skośnie ulicą Międzynarodową a w prawo skośnie
ulicą Koalicyjną, która dochodziła do
ulicy Ateńskiej.
Ulica Styki Jana (1858-1925)
Ulica poświecona malarzowi, uczniowi Jana Matejki, współtwórcy słynnej Panoramy
Racławickiej.
Ulica Szczuczyńska
Są trzy miejscowości od ktorych może pochodzić nazwa ulicy:
Szczucin – wieś gminna na nizinie
Nadwiślańskiej na prawym brzegu Wisły w okolicach Tarnobrzega. Przed 1745 r
otrzymał prawa miejskie, które utracił w połowie XIX wieku. W 1932 roku miejsce
strajku chłopskiego.
Szczuczyn – miasto obecnie na Białorusi
nad Turią prawym dopływem Niemna. Od ok.1500 roku własność Radziwiłłów, w XVIII
wieku m.in. Józefowiczów-Hlebowiczów i rodziny Scipio del Campo, która w 1726
roku ufundowała Kolegium Pijarów przy kościele parafialnym. W pierwszej połowie
XIX wieku należał do Druckich-Lubeckich. Miasto od 1795 r. znajdowało się w
zaborze rosyjskim, a w okresie międzywojennym w granicach Polski. Dnia 29
kwietnia 1944 r. miał miejsce nieudany atak na Szczuczyn oddziału AK pod
dowództwem J. Piwnika (Ponurego).
Od roku 1962 miasto (W 1989 roku liczyło 15tys. mieszkańców).
Szczuczyn – miasto na Wysoczyźnie
Kolneńskiej nad Wissą dopływem Biebrzy. W XV wieku wieś Szczuki założona przez
rodzinę Szczuków. Obecna nazwa od XVI wieku. W 1689 roku rozpoczyna się budowa
barokowego miasta, które prawa miejskie uzyskuje już w 1692 roku. Od 1795 roku w
zaborze pruskim, od 1807 w Księstwie Warszawskim, od 1815 w Królestwie Polskim.
W latach 1697-1743 wzniesiono tam barokowy zespół kościelno-klasztorny Pijarów.
Ulica Urugwajska
Jedna z najnowszych nazw na Saskiej Kępie, nosi
ją ulica biegnąca od al. Stanów Zjednoczonych do ul. Lizbońskiej – zgodnie z
uchwałą Rady Miasta Stołecznego Warszawy nr L/744/2002 z dnia 8 lipca 2002.
Przed wojną planowano w tej okolicy ulicę Białogrodzką, która miała biec
równolegle do ul. Lizbońskiej ale bliżej al. Stanów Zjednoczonych.
Ulica Walecznych
Jedna z trzech „patriotycznych” ulic, tak trudnych do zapamiętania dla obcych.
Wał Miedzeszyński, była to przed
usypaniem wału zwykła ulica Brzegowa. Prowadzi do Miedzeszyna więc pochodzenie
nazwy jest proste.
Ulica
Teherańska
(ulicy Irańskiej nie ma w Warszawie).
Nazwa nadana uchwałą Rady
Narodowej m. st. Warszawy nr 34 w 1975 roku fragmentowi ulicy Genewskiej (od
strony Zakopiańskiej). Na powszechne prośby mieszkańców, którzy ciągle czuli się
mieszkańcami ulicy Genewskiej (którą niektórzy ciągle mieli wpisaną w dowody
osobiste), Rada Dzielnicy–Gminy Warszawa Praga Południe przywróciła nazwę ulica
Genewska uchwałą nr 106/XIX/91 z dnia 25.V.1991 r.
Ulica Wandy
Wandy –„co nie chciała Niemca”. Jedna z ulic poświeconych sławnym polskim
władczyniom (jest jeszcze Królowej Aldony - żony Kazimierza Wielkiego, która
naprawdę była Litwinką i księżnej Dąbrówki (Dobrawy, Dubrawy), księżniczki
czeskiej, żony księcia Mieszka I).
Waszyngtona Jerzego aleja (a może ulica)
George Washington 1732-1799, naczelny wódz powstania przeciw Wielkiej Brytanii
w latach 1775-83, a potem w latach 1789-1797 pierwszy prezydent Stanów
Zjednoczonych Ameryki Północnej.
Pierwotnie, kręta Czerwona Droga zbudowana celach wojskowych od mostu na
Grochów, potem nazwana Poniatowską (lata dwudzieste), około 1926 roku
zaprojektowano przedłużenie Poniatowskiej do Grochowa i na jej osi przy zbiegu
z Zieleniecką rondo od którego miało odchodzić gwiaździście 5 ulic. Rondo też
nie nazywało się od razu Waszyngtona, tylko plac Paryski, potem plac
Poniatowskiego. (Czytaj
więcej)
Ulica Wąchocka
(Wąchock – ok.1172 założono tam opactwo cystersów, w 1454 osada przyklasztorna
uzyskała prawa miejskie, które straciła w 1863 i znów odzyskała w 1995).
Ulica Wersalska
Upamiętnia Traktat Wersalski kończący I Wojnę Światową (traktat pokojowy
podpisany w czerwcu 1919 roku w Sali Zwierciadlanej pałacu w Wersalu pod
Paryżem). W latach dwudziestych była Amerykańską jak pisze Jerzy Kasprzycki,
ale po wytyczeniu wielkiej alei Stanów Zjednoczonych zmienia nazwę.
Ulica Zakopiańska
(Czytaj więcej)
Ulica Zieleniecka
Nazwa upamiętnia zwycięską bitwę pod Zieleńcami (wieś w zachodniej części
Ukrainy) dnia 18 czerwca 1792 roku.
Przeciw 11-tysięcznym wojskom rosyjskim dowodzonym przez gen. Arkadija Markowa
stanęły połączone dywizje księcia Józefa Poniatowskiego i generała Michała
Wielhorskiego liczące w sumie 15 tysięcy ludzi. W bitwie uczestniczył też
oddział dowodzony prze Tadeusza Kościuszkę.
Po bitwie dnia 22 czerwca król Stanisław August Poniatowski ustanowił najwyższy
polski order wojskowy Virtuti Militari. Pierwsze złote medale otrzymali książę
Józef Poniatowski i Tadeusz Kościuszko.
Order Virtuti Militari został skasowany jeszcze tego samego roku przez
Konfederację Targowicką, w 1807 roku pojawił się znów jako Order Wojskowy
Księstwa Warszawskiego i wtedy powstał istniejący do dziś podział odznaczenia
na pięć klas: Krzyż Wielki, Krzyż Komandorski, Krzyż Kawalerski, Krzyż Złoty,
Krzyż Srebrny. Od 1815 roku był pod nazwą Orderu Wojskowego Polskiego, a w 1832
roku został zniesiony przez cara Mikołaja I. Przywrócono go w roku 1919.
Na skraju parku im. I. J. Paderewskiego przy rondzie Waszyngtona z inicjatywy
Towarzystwa Przyjaciół Saskiej Kępy i Samorządu Mieszkańców został umieszczony
kamień upamiętniający bitwę i powstanie orderu. Odsłonięcie odbyło się 4
listopada 1994 roku przez Stanisława Ilkowskiego – dyrektora Dzielnicy Praga
Południe, Teresę Skupień – przewodniczącą Towarzystwa Przyjaciół Saskiej Kępy i
Magdalenę Czerwosz – radną i przewodniczącą Samorządu Saskiej Kępy. Poświecenia
dokonał ksiądz biskup Stanisław Kędziora. Historię bitwy przedstawił profesor
Marian Marek Drozdowski.
Ulica Złoczowska
Planowana przed wojną od ulicy Lotaryńskiej do Ateńskiej.
Nazwa pochodzi od Złoczowa koło Lwowa, który prawa miejskie uzyskał w 1523 roku.
Własność rodziny Sobieskich od końca XVI wieku, od 1740 Radziwiłłów, a w XIX
wieku Komarnickich. W czasie I wojny światowej rejon walk rosyjsko-austriackich
w 1914 i 1915 roku, a w 1917 rosyjsko-niemieckich. W okresie międzywojennym,
kiedy powstawała nazwa ulicy, Złoczów był w granicach Polski, dziś jest na
Ukrainie.
Ulica Zwycięzców, trzecia "patriotyczna"
ulica Saskiej Kępy. Wcześniej, w latach 20-tych świeżo
po włączeniu do Warszawy poświecona była -
Augustowi III Sasowi (August Fryderyk z dynastii Wettinów, syn Augusta II
Mocnego, 1696-1763, król polski od 1733). August III od 1735 dzierżawił przez
wiele lat od władz miejskich Saską Kępę. Był to dla niego teren odpoczynku i
rozrywek. Tu właśnie w roku 1754 obchodził 3 sierpnia huczne imieniny. Opis
"fajerwerku". który trwał godzinę, zmieszczono w "Kurierze" - więcej na
ten temat można znaleźć w opisie Aleksandra Wejnarta w książce o Saskiej Kępie
wydanej w 2004.
Most Poniatowskiego Józefa (1763-1813),
generał, marszałek napoleoński, bratanek ostatniego króla polskiego Stanisława
Augusta Poniatowskiego. Uczestnik kampanii 1792 ( patrz ulica Zieleniecka) i
powstania Kościuszkowskiego, minister wojny Księstwa Warszawskiego, dowódca
kampanii polskiej przeciw Austrii w 1809 , uczestnik wojen napoleońskich
1812-1813 (patrz ulice Lipska, Elsterska, Berezyńska).
Skwer Ryski
Tak zwana nazwa bezadresowa (to znaczy nikt nie
ma takiego adresu). Nazwa nadana skwerowi ograniczonemu przez Wał Miedzeszyński,
Trasę Łazienkowską i ulicę Genewską (ten bez pomnika).
Ryga założona w 1201 r. przy ujściu Dźwiny, na
miejscu starej osady Liwów , od XIII jeden z największych ośrodków handlowych
nad Bałtykiem, w czasie swej burzliwej historii należała do Zakonu Krzyżackiego,
Polski, Szwecji, Rosji i ZSRR (1941-1991) – od 1991 r stolica Republiki
Łotewskiej.
Ponieważ od 1921 roku istniała w Warszawie na
Marymoncie ulica Ryska, ale została wchłonięta przez budowaną trasę AK, a nie
było możliwości przywrócenia tej nazwy w najbliższej okolicy, Rada Warszawy
postanowiła nadać naszemu skwerowi nazwę Ryski - Uchwałą nr XLVII/682/2002 z
dnia 22 kwietnia 2002. Na uroczystości na skwerze przybyli Przewodniczący Rady
Warszawy i przewodniczący Rady Rygi, przewodnicząca Związku Polaków na Łotwie.
Śpiewał chór Warszawianka, obaj przewodniczący oraz prezydent Warszawy posadzili
pamiątkowe drzewka.
Ulice planowane, ale których dzisiaj nie
ma to: Koalicyjna, Traktatowa, Haska, (jest tylko Wersalska i Poselska z tej
grupy nazw). Nie ma też zatwierdzonych kiedyś: Białogrodzkiej, Bukareszteńskiej,
Kopenhaskiej, Lublańskiej, Madryckiej, Zagrebskiej.
Magdalena Czerwosz
Prosimy o wspólne pisanie historii naszych
ulic. Będziemy zamieszczać przysłane nam opowiadania i anegdotki, wspomnienia,
informacje o ulicach.
Patrz: Zakopiańska
Uzupełnienie [zrobione dopiero w lutym 2010 r.]
Przed wojną Wał Miedzeszyński nazywał się jednak inaczej. Jak
przeczytałam w książce telefonicznej z roku 1938 było to
WYBRZEŻE SASKIEJ KĘPY. Oto co udało mi się ustalić:
Policyjny Klub Sportowy - Wybrzeże Saskiej Kępy
1
Yacht Klub Polski, przystań - Wybrzeże Saskiej Kępy 2
"Sokół" Zw. Tow. Gimn. - Wybrzeże Saskiej Kępy 26
PLAŻA MIEJSKA - Wybrzeże Saskiej Kępy 30
Miejski Urząd Wychowania Fizycznego, II Ośrodek - Wybrzeże Saskiej Kępy 34
MAKABI Przystań Sportów Wodnych - Wybrzeże Saskiej Kępy 38
KLUB SPORTOWY "RODZINA URZĘDNICZA" - Wybrzeże Saskiej Kępy 44
|